# Chùa Cây Mai: Từ Chốn Thi Ca Đất Gia Định Đến Mắt Xích Quân Sự Chiến Lược

Nằm trên vùng đất Gia Định xưa – trung tâm văn hóa và quân sự quan trọng bậc nhất miền Nam thế kỷ XIX – chùa Cây Mai (hay Mai Khâu Tự, chùa Gò Mai) là một địa danh từng vang bóng một thời.giá mai vàng hoành 40 Từ một thắng cảnh gắn liền với thi ca và sinh hoạt văn hóa của giới trí thức, chùa đã chuyển mình thành cứ điểm quân sự chiến lược, góp phần không nhỏ vào cuộc xâm chiếm và kiểm soát vùng Sài Gòn – Chợ Lớn của quân Pháp. Bài viết này sẽ đưa bạn lần theo hành trình đầy biến động của chùa Cây Mai, từ một trung tâm tinh thần và thi phú cho đến vai trò là tiền đồn quan trọng trong cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân.

## Một Thắng Cảnh Thơ Mộng Trên Gò Đất Thiêng

Chùa Cây Mai tọa lạc trên một gò đất cao – nơi xưa kia được bao quanh bởi ao hồ, suối mát và những rặng mai trắng cổ thụ. Trong sách **Gia Định thành thông chí**, Trịnh Hoài Đức từng miêu tả nơi đây là một “gò đất nổi cao, nhiều cây nam mai già cỗi, giống mai này thụ linh khí mà mọc”, mang tính chất linh thiêng và không thể trồng được nơi khác. Dưới tán mai trắng, thi nhân tụ hội, ngâm thơ, đối rượu, tạo nên một không gian đậm chất văn hóa.

Chùa từng mang tên là **Ân Tông Tự**, về sau dân gian quen gọi là chùa Cây Mai – một phần do cây mai trắng mọc dày đặc trên gò, một phần vì loại cây này được cả người Việt và người Hoa kính quý. Tại đây, **Bạch Mai thi xã** – nhóm văn nhân nổi tiếng như Tôn Thọ Tường, Hồ Huấn Nghiệp, Nguyễn Thông, Phan Văn Trị, Bùi Hữu Nghĩa – từng hội họp và sáng tác, lưu lại không ít thi phẩm phản ánh thời cuộc và lòng yêu nước của tầng lớp trí thức Nam Kỳ thời bấy giờ.

## Dấu Ấn Văn Hóa Và Tâm Linh

Không chỉ là thắng cảnh, chùa Cây Mai còn là nơi tổ chức nhiều hoạt động tôn giáo quy mô. Theo học giả Trương Vĩnh Ký, trong sách **Souvenirs historiques sur Saigon et ses environs**, chùa từng là trung tâm Phật giáo lớn, thường xuyên tổ chức lễ hội Phật giáo, đặc biệt được trùng tu vào thời vua Minh Mạng. Các danh thần như **Nguyễn Tri Phương, Phan Thanh Giản** cũng từng đóng góp vào việc xây dựng nơi đây, đặc biệt là phần thủy tạ nhìn ra hồ, cho thấy chùa không chỉ là nơi tu hành mà còn là công trình kiến trúc có tính nghệ thuật cao.

## Từ Biểu Tượng Thi Ca Thành Đồn Quân Sự

Sự thay đổi vận mệnh của chùa Cây Mai bắt đầu từ khi quân Pháp đổ bộ vào Nam Kỳ. Vị trí địa lý chiến lược – nằm gần trung tâm Chợ Lớn, gần các kênh rạch và tuyến phòng thủ của quân An Nam – đã biến nơi từng là danh lam thắng cảnh này thành một cứ điểm quân sự.

Theo các tài liệu Pháp như **Nam kỳ viễn chinh ký 1861**, chùa được dựng trên một gò đất nhân tạo, đối diện phòng tuyến An Nam qua đầm lầy – trở thành vị trí lý tưởng để kiểm soát các hoạt động của quân đội triều đình. Từ đó, chùa bị quân Pháp chiếm dụng và biến thành **đồn quân sự**, nơi tập kết vũ khí, đạn dược và binh lính.

Xem thêm: mai khủng bến tre

## Vai Trò Trong Trận Đánh Đại Đồn Chí Hòa

Cuộc tấn công đại đồn Chí Hòa năm 1861 là bước ngoặt quan trọng trong chiến lược quân sự của liên quân Pháp – Tây Ban Nha. Và chùa Cây Mai giữ vai trò như một **tiền tuyến** then chốt. Trước ngày tấn công, nơi đây được tăng cường vũ khí: 20 khẩu pháo hạng nặng, hàng chục ngàn viên đạn và hỏa tiễn, biến chùa thành một bãi tập kết quy mô.

Sáng sớm 24 tháng 2 năm 1861, từ đồn chùa Cây Mai, phó đô đốc **Charner** dẫn đầu đoàn quân tấn công thẳng vào trung tâm phòng tuyến Chí Hòa. Trong suốt ngày hôm đó, đồn chùa trở thành trạm trung chuyển: tiếp tế đạn, đưa thương binh về tuyến sau, đồng thời là điểm quan sát chủ lực để điều phối chiến trận.

## Một Chùa, Nhiều Vai Trò Trong Cuộc Chiến

Không dừng lại ở vai trò xuất phát điểm của cuộc tấn công, chùa Cây Mai còn là:

* **Cơ sở hậu cần**: Tập kết lương thực, quân nhu từ các tàu chiến neo ở mũi Sài Gòn.

* **Trạm trung chuyển thương binh**: Các binh sĩ bị thương được đưa về đây sơ cứu, rồi chuyển tiếp đến **Bệnh viện Chợ Quán**.

* **Vị trí chiến lược**: Kiểm soát lối ra vào Chợ Lớn và ngăn chặn quân triều đình sử dụng đường thủy từ các rạch như Tàu Hủ, Rạch Cát, Rạch Bà Hom.

Từ một chốn thiêng liêng và yên bình, chùa Cây Mai trở thành **mắt xích trong mạng lưới chiếm đóng**, góp phần giúp Pháp nhanh chóng làm chủ vùng đất trọng yếu Nam Kỳ.

## Kết Cục Của Một Biểu Tượng Văn Hóa

Sau chiến dịch Chí Hòa, vai trò quân sự của chùa dần bị lu mờ khi người Pháp thiết lập hệ thống quản trị mới. Khu vực chùa Cây Mai về sau được quy hoạch thành **doanh trại quân sự**, ngày nay là khu đất thuộc **đường Hồng Bàng, Quận 11, TP.HCM**. Tất cả dấu tích vật thể của chùa đều không còn, chỉ tồn tại trong các bản đồ cũ và ghi chép lịch sử.

Tuy nhiên, chùa Cây Mai vẫn sống trong ký ức Sài Gòn như một biểu tượng độc đáo – nơi giao thoa giữa **văn hóa – tôn giáo – chính trị – quân sự**, và là minh chứng sống động cho sự biến đổi của một vùng đất theo bước chân của lịch sử. Các bạn có thể tham khảo thêmTop 5 vườn mai vàng lớn nhất, đẹp nhất Việt Nam.

Liên Hệ ngay cho chúng tôi theo thông tin dưới đây:

Điện thoại/Zalo: 0905 888 999 – 0799 888 999 – 0888777777

Email: Vuonmaihoanglong@gmail.com

Facebook: Vườn mai Hoàng Long

Địa chỉ: Tân Thiềng, Chợ Lách, Bến Tre.